Türkiye'de uzun süredir yüksek seyreden enflasyon, özellikle gıda fiyatları üzerinde ciddi baskı oluşturdu. Vatandaşın alım gücünü artırmak ve temel ihtiyaçlara erişimi kolaylaştırmak için dikkat çeken yeni bir proje gündeme geldi. "Cumhur Reyonu" adı verilen modelle, zincir marketlerin tümünde devlet destekli ucuz gıda satışı yapılacak.
Cumhur Reyonu projesi, 55 binden fazla şubesi bulunan zincir marketlerde uygulanacak ve Türkiye'nin 81 ilinde aynı fiyatla satış yapılacak. Devlet tarafından karşılanacak ürünler, maliyetine yakın fiyatlarla vatandaşın hizmetine sunulacak. Bu sayede dar gelirli vatandaşların gıda güvenliği artırılırken, piyasada fiyatların dengelenmesi hedefleniyor.
Yüksek enflasyon ve gıda fiyatları
Türkiye'de gıda enflasyonu 2024 yılı itibarıyla yüzde 27,95 seviyesinde seyrediyor. Bu oran, hane halkı bütçesinde en büyük paya sahip gıda grubunda vatandaşın alım gücünü ciddi şekilde zayıflatıyor. Temel ürünlerdeki fahiş fiyat artışları hem tüketiciler hem de işletmeler için sorun haline geldi. Özellikle dar gelirli ailelerin temel gıdaya ulaşmakta zorlanması üzerine, yetkililer çözüm için Cumhur Reyonu modelini gündeme aldı.
Cumhur Reyonu nasıl işleyecek?
Yeni model, zincir marketlerin yaklaşık yüzde 10-15'lik bölümünde özel bir reyon oluşturulmasını öngörüyor. Bu reyonlarda un, şeker, yağ, bakliyat, süt ürünleri ve sebze-meyve gibi temel ürünler yer alacak. Devlet depolarından doğrudan tedarik edilen ürünler, marketlerde sabit fiyatla satılacak. Böylece aracı maliyetleri ortadan kalkacak ve ürünler maliyetine yakın fiyatlarla tüketiciye ulaşacak.
Satışlar market kasaları üzerinden yapılacak ancak fiyatlar devlet tarafından belirlenecek. Denetimler için de devlet görevlileri görev alacak. Marketler ise sadece sembolik bir işletme kârı alacak.
81 ilde tek fiyat uygulaması
Cumhur Reyonu'nun en dikkat çeken yönlerinden biri, Türkiye genelinde tek fiyat uygulanacak olması. Eczane sistemine benzer şekilde, belirlenen ürünler hangi şehirde olursa olsun aynı fiyatla satışa sunulacak. Bu durum hem büyükşehirlerde hem de kırsal bölgelerde vatandaşın eşit koşullarda alışveriş yapabilmesine imkan tanıyacak.
Devlet ayrıca sübvansiyon desteğiyle fiyatları daha da düşürebilecek. Bu sayede sadece zincir marketlerde değil, yemek fabrikaları ve pazar esnafı da devlet depolarından ürün alarak uygun fiyatla halka satış yapabilecek. Böylece piyasanın genelinde fiyat dengesi sağlanması amaçlanıyor.
100'den fazla temel ürün kapsama alınacak
Projenin kapsamı oldukça geniş olacak. Cumhur Reyonu'nda 100 ila 150 temel ürünün yer alması planlanıyor. Özellikle hanelerin en çok kullandığı un, şeker, yağ, bakliyat, süt, yumurta ve sebze-meyve gibi ürünler, sabit fiyatla vatandaşlara sunulacak. Bu ürünlerin fiyatlarının düşmesi, enflasyon sepetinde yaklaşık yüzde 25 paya sahip olan gıda grubunda denge sağlayacak.
Uzmanlardan uyarılar
Ekonomi uzmanları, uygulamanın başarılı olması durumunda gıda enflasyonunda kısa ve orta vadede ciddi bir düşüş yaşanabileceğini ifade ediyor. Ancak projenin sürdürülebilir olması için güçlü bir tedarik zinciri kurulması gerektiği vurgulanıyor. Eğer ürün tedariğinde aksaklık yaşanırsa, uygulamanın etkisi sınırlı kalabilir. Ayrıca marketlerin bu sisteme tam uyum göstermesi ve kamu-özel sektör-sivil toplum iş birliğinin güçlü olması gerektiği belirtiliyor.
Devlet 'altıncı büyük market' rolünde
Cumhur Reyonu uygulaması, devletin piyasada doğrudan aktif rol almasını sağlayacak. Devlet bu modelle birlikte adeta "altıncı büyük market" konumuna geçerek piyasadaki fiyat dengesine müdahale etmiş olacak. Bu durum, özel marketlerin de fiyatlarını aşağı çekmesine yol açacak.
Cumhur Reyonu projesi hayata geçtiğinde vatandaşlar 81 ilde temel ihtiyaçlarını daha uygun fiyatlarla karşılayabilecek. Dar gelirli ailelerin gıda güvenliği güçlenecek, gıda enflasyonundaki baskı ise azalacak.
Projenin önümüzdeki dönemde resmi duyuruyla uygulanmaya başlaması bekleniyor.
Haber Merkezi
