AYM'den emsal karar: 'Beyaz yakalı' olduğu için toplu iş sözleşmesinden faydalandırılmayan muhasebe şefine tazminat
Anayasa Mahkemesi (AYM), iş hukukunda emsal niteliğinde bir karara imza attı. Rize'de bir madencilik şirketinde muhasebe şefi olarak çalışan H.Ş., üyesi olduğu sendikanın toplu iş sözleşmesinden (TİS) yararlandırılmadığı gerekçesiyle yaptığı başvuruda haklı bulundu. Yüksek Mahkeme, "beyaz yakalı" olduğu için TİS kapsamı dışında bırakılan başvurucunun sendika hakkının ihlal edildiğine hükmetti ve 34 bin lira manevi tazminat ödenmesine karar verdi.
Beyaz yakalı olduğu gerekçesiyle dışlandı
Madencilik ve taş ocakları iş kolunda faaliyet gösteren bir sendikanın üyesi olan H.Ş., çalıştığı iş yerinde işçilerin TİS'ten faydalandığını ancak kendisi dahil bazı çalışanların "beyaz yakalı" oldukları gerekçesiyle kapsam dışında bırakıldığını belirterek dava açtı. İlk derece mahkemesi, işverenin uygulamasını hukuka uygun buldu ve davayı reddetti. Kararın kesinleşmesinin ardından H.Ş., Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuruda bulundu.
AYM: Sendika hakkı ihlal edildi
Başvuruyu inceleyen Anayasa Mahkemesi, Anayasa'nın 51. maddesinde güvence altına alınan sendika hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Ayrıca 53. maddede yer alan toplu iş sözleşmesi yapma hakkına atıfta bulunarak, "Bütün işçilerin ekonomik ve sosyal durumlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkı vardır. Bu hakkı engelleyen uygulamalar Anayasa'ya aykırıdır" denildi.
Mahkeme, H.Ş.'nin işveren vekili olarak görev yapmadığını ve işveren adına TİS görüşmelerine katılmadığını belirtti. Dolayısıyla toplu iş sözleşmesinden faydalandırılmamasının Anayasa ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmeleri Kanunu'na aykırı olduğu sonucuna varıldı.
34 bin lira manevi tazminat
AYM, sendika hakkının ihlali nedeniyle başvurucuya 34 bin lira manevi tazminat ödenmesine hükmetti. Ayrıca ihlal kararının ilgili mahkemeye gönderilerek yeniden yargılama yapılmasına karar verildi.
Kararda şu ifadelere yer verildi:
"Başvurucunun beyaz yakalı olduğu gerekçesiyle toplu iş sözleşmesi kapsamı dışında tutulması, anayasal bir hak olan sendikal haklardan mahrum bırakılması anlamına gelmektedir. Mahkemelerce yeterli gerekçe ortaya konulmaması, sendika hakkının gerektirdiği etkili yargısal inceleme bağlamında devletin pozitif yükümlülükleriyle bağdaşmamaktadır."
Emsal niteliğinde karar
Uzmanlara göre bu karar, yalnızca işçiler için değil, aynı zamanda muhasebe, idari işler, mühendislik gibi alanlarda çalışan ve "beyaz yakalı" olarak tanımlanan tüm çalışanlar açısından emsal niteliğinde olacak. AYM'nin bu kararı, işverenlerin TİS uygulamalarında ayrım yapamayacağını ve sendikal hakların tüm işçiler için geçerli olduğunu açıkça ortaya koyuyor.
Çalışma hayatına etkisi
Kararın, Türkiye'deki toplu iş sözleşmesi uygulamalarını doğrudan etkilemesi bekleniyor. İş hukukçuları, bu içtihadın benzer şekilde kapsam dışında bırakılan diğer çalışanların da hak arayışına yol açabileceğini belirtiyor. Özellikle özel sektörde idari personelin TİS kapsamına alınmaması uygulamasına karşı yeni davaların açılabileceği öngörülüyor.
Haber Merkezi